هیات وزیران در جلسه مورخ 1373/2/18 بنا به پیشنهاد شماره 876-21 مورخ 1372/5/25 سازمان حفاظت محیط زیست و به استناد ماده 46 قانون توزیع عادلانه آب - مصوب 16/12/61 - آئین نامه جلوگیری از آلودگی آب را به شرح زیر تصویب نمود.
ماده1 : عبارات و اصطلاحاتی که در این آئین نامه به کار رفته دارای معانی زیر می باشد:
1) سازمان : سازمان حفاظت محیط زیست.
2) شورای عالی : شورای عالی حفاظت محیط زیست.
3) آلودگی آب :تغییر مواد محلول یا معلق یا تغییر درجه حرارت و دیگر خواص فیزیکی و شیمیائی و بیولوژیکی آب در حدی که آن را برای مصرفی که برای آن مقرر است مضر یا غیر مفید سازد.
4) مواد آلوده کننده آب( آلوده کننده ) : هرنوع مواد یا عوامل فیزیکی و شیمیائی بیولوژیک که باعث آلودگی آب گردیده و یا به آلودگی آن بیافزاید.
5) منابع مولد آلودگی آب (منابع آلوده کننده) : هرگونه منبعی که فعالیت یا بهره برداری از آن موجب آلودگی آب می شود که شامل منابع صنعتی ، معدنی ، کشاورزی و دامداری ، شهری و خانگی ، خدماتی و درمانی و متفرقه می باشد.
6) فاضلاب : هر نوع مایع زائد حاصل از فعالیت های صنعتی یا کشاورزی و دامداری یا شهری، بیمارستانی و‌آزمایشگاهی و خانگی که به آب یا خاک تخلیه گردد.
7) مواد زائد جامد : هر گونه ماده جامدی که عرفاً زائد محسوب می شود مانند زباله، خاکروبه ، خاکستر ، جسد حیوانات ، ضایعات مراکز شهری و صنعتی و زواید حاصل از تصفیه ، اعم از شیمیائی و بیولوژیک و همچنین فضولات انسانی و حیوانی و مواد زاید بیمارستانها و غیره.
8) آبهای پذیرنده : کلیه آبهای سطحی و زیر زمینی از جمله قنوات ، چاهها و سفره آبهای زیر زمینی و چشمه ها و نیز دریاها ، دریاچه ها ، رودخانه ها و نهرها و تالابها و آبگیرها و برکه ها که فاضلاب و مواد زائد جامعه به آنها تخلیه شده و یا در آنها نفوذ می کند.
9) آبهای ایران :کلیه آبهای داخلی و ساحلی و دریای سرزمینی که تحت حاکمیت دولت جمهوری اسلامی ایران قرار دارد.
10) رقیق کردن: کاهش غلظت مواد آلوده کننده در فاضلاب از طریق اختلاط با آب دریا یا آب پذیرنده.
11) وسائل و روشهای مناسب: مناسب ترین وسائل یا روشهائی که استفاده آن با توجه به شرایط محلی ، درجه پیشرفت و امکانات علمی و فنی و هزینه های مربوط ، رفع یا کاهش موثر آلوده کننده ها را امکان پذیر می سازد.
12) میزان و معیار( استانداردها) : حدود مجاز و مشخصات ویژه ای که با توجه به اصول حفاظت و بهسازی محیط زیست برای آلوده کننده ها و جلوگیری از آلودگی آب تعیین می شود.
13) مسئول : شخص حقیقی که اداره یا تصدی منابع مواد آلودگی از قبیل کارخانجات ، کارگاهها و سایر تاسیسات صنعتی را خواه برای خود ، خواه به نمایندگی از طرف شخص یا اشخاص حقیقی و حقوقی دیگر به عهده داشته یا شخصا به طرق مختلف عامل ایجاد آلودگی است.
14) مواد زاید سمی و خطرناک: هر نوع ماده زائد آلوده کننده یا ترکیبی از مواد و یا ضایعاتی که دارای قدرت صدمه و آسیب زیاد به سلامت انسان یا سایر موجودات زنده یا گیاهان بوده یا بر اثر تماس و تکرار دارای عوارض سوء در آنها باشد و قابلیت آلوده ساختن آب را دارد.
ماده2 : اقدام به هر عملی که موجبات آلودگی آب را فراهم آورد ممنوع است.
ماده3 : سازمان با همکاری وزارت خانه های نیرو، کشاورزی، جهاد سازندگی، بهداشت ، درمان و آموزش پزشکی و سایر وزارتخانه ها و سازمانهای ذیربط حسب مورد نسبت به بررسی و شناسائی کیفیت آبهای ایران از لحاظ آلودگی اقدام خواهد نمود.
تبصره 1 - وزارت بهداشت ، درمان و آموزش پزشکی در مورد آبهای مشروب از مرحله آبگیر طبق قوانین و مقررات خود عمل می نماید.
تبصره 2 - در مورد آلودگی آبهای دریاها و دریاچه ها همچنین رودخانه های مرزی با مواد نفتی به موجب قانون حفاظت دریا و رودخانه های مرزی از آلودگی با مواد نفتی عمل خواهد شد.
ماده4 : سازمان موظف است نسبت به شناسائی منابع مختلف آلودگی آب به طریق مقتضی اقدام نماید.مسئولین موظفند اطلاعات و مدارک مورد نیاز را درصورت در خواست در اختیار سازمان قرار دهند.
تبصره 1 - وزارتخانه های کشور، بهداشت ، در مان و آموزش پزشکی ، کشاورزی ، نیرو ، صنایع ، معادن و فلزات و جهاد سازندگی و حسب مورد سایر موسسات ذیربط همکاری لازم را با سازمان در اجرای مفاد این ماده معمول خواهد داشت.
تبصره 2 - اطلاعات و مدارکی که جنبه محرمانه دارد و توسط مسئولین در اختیار سازمان گذارده می شود محرمانه تلقی شده و جز در موارد قانونی مورد استفاده قرار نخواهد گرفت.
ماده5 : استانداردهای مربوط به آلودگی آب با ذکر روشهای سنجش و سایر مقررات مربوط توسط سازمان و با همکاری وزارتخانه ها و موسسات مذکور در ماده (3) این آئین نامه تهیه و به مورد اجرا گذارده می شود.
تبصره - در مورد مقررات مربوط به تخلیه هر نوع فاضلاب به شبکه عمومی فاضلاب شهر و جمع آوری ، نگهداری و حمل و دفع مواد زائد جامد کمیسیون دائمی متشکل از نمایندگان تام الاختیار وزارتخانه های نیرو ، بهداشت ، درمان و آموزش پزشکی ، کشور ، صنایع ، معادن و فلزات و سازمان حفاظت محیط زیست و سایر سازمانهای مسوول آب و فاضلاب شهری در وزارت کشور تشکیل و تصمیمات اتخاذ شده به مرحله اجراء گذارده خواهد شد.
ماده6 : طبقه بندی کلی آبهای پذیرنده اعم از سطحی و زیر زمینی و دریاچه ها و آبهای ساحلی با توجه به قدرت جذب و تصفیه طبیعی آلوده کننده ها بر حسب اولویتها و به تدریج توسط سازمان با همکاری وزارتخانه ها و موسسات مذکور در ماده (3) این آئین نامه تعیین و اعلام خواهد شد.
ماده7 : سازمان موظف است طبق برنامه پیش بینی شده از فاضلاب و مواد زائد جامد منابع‌آلوده کننده نمونه برداری و نوع و میزان آلودگی هر یک از این منابع را مشخص نماید . در صورتی که شدت آلودگی هر یک از منابع آلوده کننده بیش از استانداردهای موضوع بند (5) این آئین نامه باشد سازمان مراتب را کتباً به مسؤول مربوط اخطار خواهد نمود که در رفع آلودگی اقدام نماید. در این اخطاریه نوع آلودگی و میزان آن و همچنین مهلت رفع آلودگی که متناسب با امکانات تعیین می گردد صریحاً قید خواهد شد.
تبصره - در مورد شهرکها و مجتمع های صنعتی که دارای سیستم فاضلاب عمومی هستند از فاضلاب عمومی شهرکها و مجتمعهای صنعتی و غیر صنعتی نمونه برداری شده و اقدامات لازم برای رفع آلودگی با مسئولیت شرکت و مجتمع به عمل خواهد آمد. در مواردی که واحدهای مستقر در این شهرکها و مجتمعها فاضلاب صنعتی حاوی مواد مسموم فلزات سنگین داشته باشند و از طریق سیستم فاضلاب عمومی قابل کنترل نباشد بنا به تشخیص سازمان حفاظت محیط زیست واحد مزبور موظف به ایجاد تصفیه خواهد بود.
ماده8 : مسئولین مکلفند ظرف مهلت مذکور در اخطاریه نسبت به رفع آلودگی در حد استاندارد اقدام کنند در غیر این صورت بر اساس ماده (11) قانون حفاظت و بهسازی محیط زیست از فعالیت یا بهره برداری منبع مربوط تا رفع آلودگی جلوگیری خواهد شد.
ماده9 : در صورتی که مسئوول منبع آلوده کننده با دلایل و مدارک قابل قبول سازمان اثبات نماید که ظرف مهلت مقرر در اخطاریه رفع آلودگی عملی نمی باشد سازمان می تواند مهلت اضافی مناسب برای این گونه منابع قائل شود مشروط بر اینکه ادامه فعالیت این منابع خطرات جدی برای سلامت انسان و سایر موجودات زنده در بر نداشته باشد .
ماده10 : سازمان در اجرای وظایف قانونی خود مجاز است هر یک از منابع آلوده کننده را توسط مامورین خود مورد بازرسی قرار دهد ، در صورتی که بازرسی هر یک از منابع به موجب قوانین دیگر مستلزم کسب اجازه از دادستان باشد نسبت به اخذ نمایندگی دادستان اقدام خواهد شد.
تبصره - مسئولین مکلفند در اجرای مفاد این آئین نامه همکاری لازم را با مامورین سازمان به عمل آورند.
ماده11 : وزارتخانه های صنایع ، کشور ،کشاورزی و جهاد سازندگی هنگام صدور مجوز احداث و توسعه واحد ها و مجتمع های صنعتی - معدنی - کشاورزی - دامداری - مرغداری و کشتارگاه یا سایر مراجع صدور مجوز واحد ها و مجتمع های فوق الذکر موظفند استانداردها و مقررات لازم الرعایه موضوع ماده (5) این آئین نامه را به متقاضیان ابلاغ نمایند.
صدور پروانه بهره برداری از واحد های مذکور موکول به رعایت استانداردها و مقررات فوق الذکر است.
ماده12 : مراجع مربوط، رو نوشت پروانه تاسیس و بهره برداری صادر شده برای واحدهای مذکور در ماده (11) را به سازمان ارسال خواهند داشت .
ماده13 : وزارتخانه های مسکن و شهر سازی ، کشور و شهرداریها و سازمانها و واحدهای تابع آنها حسب مورد هنگام تهیه طرح های جامع و هادی شهر ها ، شرکها و مجتمع های مسکونی و بهداشتی و شهرداریها موقع صدور پروانه در شهر ها، استاندارد و مقررات موضوع ماده (5) این آئین نامه را باید به اطلاع طراحان و مجریان مربوط برسانند.
ماده14 : تخلیه و پخش فاضلاب یا هر نوع ماده آلوده کننده از منابع متفرقه به آبهای پذیرنده به میزان بیش از حد استاندارد ممنوع است . انواع و طبقه بندی منابع آلوده کننده و متفرقه توسط سازمان و با همکاری وزاتخانه ها و موسسات ذیربط تعیین خواهد شد.
ماده15 : در مواردی که سازمان بنا بر دلایل کافی تشخیص دهد کاهش یا از بین بردن آلودگی ناشی از منابع آلوده کننده موجود از طریق دیگر بجز انتقال آنها به نقاط مناسب امکان پذیر نمی باشد ، طرحی در این مورد با همکاری وزارتخانه های کشاورزی ، جهاد سازندگی ، صنایع ،مسکن و شهرسازی ، نیرو و کار و امور اجتماعی تهیه و پس از تصویب هیات وزیران به مورد اجراء خواهد گذاشت .
ماده16 : سازمان مجاز است در مواقعی که ضرورت ایجاب نماید استفاده از وسایل و روشهای مناسب را برای منابع متفرقه بر قرار نماید.
ماده17 : رقیق کردن در مرحله تخلیه به عنوان تصفیه ممنوع است مگر در موارد خاصی که به تشخیص سازمان خطرات آلودگی محیط زیست را در بر نداشته باشد.
ماده18 : مسئولین مکلفند تدابیری اتخاذ نمایند تا در مواقع اضطراری که تصفیه فاضلابها به هر علتی متوقف می شود از تخلیه مستقیم فاضلاب به آبهای پذیرنده خودداری نمایند.
ماده19 : در مواردی که به استثناء ماده (11) قانون حفاظت و بهسازی محیط زیست و تبصره آن دستور ممانعت از کار و فعالیت کارخانه یا کارگاهی صادر می شود ، مراتب به دادستان حوزه قضائی مربوط برای صدور دستورهای لازم اعلام می شود.
ماده20 : سازمان به منظور پیشگیری از آلودگی آب و تشویق کلیه مسئولین منابع آلوده کننده به رفع آلودگی و ایجاد انگیزه برای یافتن وسائل و روشهای مناسب و تحقیق در این زمینه تدابیر لازم را اتخاذ و به مورد اجرا خواهد گذاشت.
ماده21 : تشریفات ابلاغ اخطاریه توسط سازمان به مسئولین منابع آلوده کننده تابع قانون آئین دادرسی مدنی می باشد.
ماده22 : چنانچه تخلف از مقررات این آئین نامه موجب ورود هرگونه خسارت به محیط زیست آبزیان و منابع طبیعی می شود ، دادگاه حسب در خواست سازمان ، مسئولین را به پرداخت و جبران خسارت وارد شده محکوم خواهد کرد.
آئین نامه جلوگیری از آلودگی آب (موضوع تصویب نامه شماره 90302 مورخ 1364/9/28 ) لغو می شود.