آیین نامه جلوگیری از آلودگی آب

هيات وزيران در جلسه مورخ 1373/2/18 بنا به پيشنهاد شماره 876-21 مورخ 1372/5/25 سازمان حفاظت محيط زيست و به استناد ماده 46 قانون توزيع عادلانه آب - مصوب 16/12/61 - آئين نامه جلوگيري از آلودگي آب را به شرح زير تصويب نمود.

ماده1 : عبارات و اصطلاحاتي كه در اين آئين نامه به كار رفته داراي معاني زير مي باشد:
1) سازمان : سازمان حفاظت محيط زيست.
2) شوراي عالي : شوراي عالي حفاظت محيط زيست.
3) آلودگي آب :تغيير مواد محلول يا معلق يا تغيير درجه حرارت و ديگر خواص فيزيكي و شيميائي و بيولوژيكي آب در حدي كه آن را براي مصرفي كه براي آن مقرر است مضر يا غير مفيد سازد.
4) مواد آلوده كننده آب( آلوده كننده ) : هرنوع مواد يا عوامل فيزيكي و شيميائي بيولوژيك كه باعث آلودگي آب گرديده و يا به آلودگي آن بيافزايد.
5) منابع مولد آلودگي آب (منابع آلوده كننده) : هرگونه منبعي كه فعاليت يا بهره برداري از آن موجب آلودگي آب مي شود كه شامل منابع صنعتي ، معدني ، كشاورزي و دامداري ، شهري و خانگي ، خدماتي و درماني و متفرقه مي باشد.
6) فاضلاب : هر نوع مايع زائد حاصل از فعاليت هاي صنعتي يا كشاورزي و دامداري يا شهري، بيمارستاني و‌آزمايشگاهي و خانگي كه به آب يا خاك تخليه گردد.
7) مواد زائد جامد : هر گونه ماده جامدي كه عرفاً زائد محسوب مي شود مانند زباله، خاكروبه ، خاكستر ، جسد حيوانات ، ضايعات مراكز شهري و صنعتي و زوايد حاصل از تصفيه ، اعم از شيميائي و بيولوژيك و همچنين فضولات انساني و حيواني و مواد زايد بيمارستانها و غيره.
8) آبهاي پذيرنده : كليه آبهاي سطحي و زير زميني از جمله قنوات ، چاهها و سفره آبهاي زير زميني و چشمه ها و نيز درياها ، درياچه ها ، رودخانه ها و نهرها و تالابها و آبگيرها و بركه ها كه فاضلاب و مواد زائد جامعه به آنها تخليه شده و يا در آنها نفوذ مي كند.
9) آبهاي ايران :كليه آبهاي داخلي و ساحلي و درياي سرزميني كه تحت حاكميت دولت جمهوري اسلامي ايران قرار دارد.
10) رقيق كردن: كاهش غلظت مواد آلوده كننده در فاضلاب از طريق اختلاط با آب دريا يا آب پذيرنده.
11) وسائل و روشهاي مناسب: مناسب ترين وسائل يا روشهائي كه استفاده آن با توجه به شرايط محلي ، درجه پيشرفت و امكانات علمي و فني و هزينه هاي مربوط ، رفع يا كاهش موثر آلوده كننده ها را امكان پذير مي سازد.
12) ميزان و معيار( استانداردها) : حدود مجاز و مشخصات ويژه اي كه با توجه به اصول حفاظت و بهسازي محيط زيست براي آلوده كننده ها و جلوگيري از آلودگي آب تعيين مي شود.
13) مسئول : شخص حقيقي كه اداره يا تصدي منابع مواد آلودگي از قبيل كارخانجات ، كارگاهها و ساير تاسيسات صنعتي را خواه براي خود ، خواه به نمايندگي از طرف شخص يا اشخاص حقيقي و حقوقي ديگر به عهده داشته يا شخصا به طرق مختلف عامل ايجاد آلودگي است.
14) مواد زايد سمي و خطرناك: هر نوع ماده زائد آلوده كننده يا تركيبي از مواد و يا ضايعاتي كه داراي قدرت صدمه و آسيب زياد به سلامت انسان يا ساير موجودات زنده يا گياهان بوده يا بر اثر تماس و تكرار داراي عوارض سوء در آنها باشد و قابليت آلوده ساختن آب را دارد.
ماده2 : اقدام به هر عملي كه موجبات آلودگي آب را فراهم آورد ممنوع است.
ماده3 : سازمان با همكاري وزارت خانه هاي نيرو، كشاورزي، جهاد سازندگي‌، بهداشت ، درمان و آموزش پزشكي و ساير وزارتخانه ها و سازمانهاي ذيربط حسب مورد نسبت به بررسي و شناسائي كيفيت آبهاي ايران از لحاظ آلودگي اقدام خواهد نمود.
تبصره 1 - وزارت بهداشت ، درمان و آموزش پزشكي در مورد آبهاي مشروب از مرحله آبگير طبق قوانين و مقررات خود عمل مي نمايد.
تبصره 2 - در مورد آلودگي آبهاي درياها و درياچه ها همچنين رودخانه هاي مرزي با مواد نفتي به موجب قانون حفاظت دريا و رودخانه هاي مرزي از آلودگي با مواد نفتي عمل خواهد شد.
ماده4 : سازمان موظف است نسبت به شناسائي منابع مختلف آلودگي آب به طريق مقتضي اقدام نمايد.مسئولين موظفند اطلاعات و مدارك مورد نياز را درصورت در خواست در اختيار سازمان قرار دهند.
تبصره 1 - وزارتخانه هاي كشور، بهداشت ، در مان و آموزش پزشكي ، كشاورزي ، نيرو ، صنايع ، معادن و فلزات و جهاد سازندگي و حسب مورد ساير موسسات ذيربط همكاري لازم را با سازمان در اجراي مفاد اين ماده معمول خواهد داشت.
تبصره 2 - اطلاعات و مداركي كه جنبه محرمانه دارد و توسط مسئولين در اختيار سازمان گذارده مي شود محرمانه تلقي شده و جز در موارد قانوني مورد استفاده قرار نخواهد گرفت.
ماده5 : استانداردهاي مربوط به آلودگي آب با ذكر روشهاي سنجش و ساير مقررات مربوط توسط سازمان و با همكاري وزارتخانه ها و موسسات مذكور در ماده (3) اين آئين نامه تهيه و به مورد اجرا گذارده مي شود.
تبصره - در مورد مقررات مربوط به تخليه هر نوع فاضلاب به شبكه عمومي فاضلاب شهر و جمع آوري ، نگهداري و حمل و دفع مواد زائد جامد كميسيون دائمي متشكل از نمايندگان تام الاختيار وزارتخانه هاي نيرو ، بهداشت ، درمان و آموزش پزشكي ، كشور ، صنايع ، معادن و فلزات و سازمان حفاظت محيط زيست و ساير سازمانهاي مسوول آب و فاضلاب شهري در وزارت كشور تشكيل و تصميمات اتخاذ شده به مرحله اجراء گذارده خواهد شد.
ماده6 : طبقه بندي كلي آبهاي پذيرنده اعم از سطحي و زير زميني و درياچه ها و آبهاي ساحلي با توجه به قدرت جذب و تصفيه طبيعي آلوده كننده ها بر حسب اولويتها و به تدريج توسط سازمان با همكاري وزارتخانه ها و موسسات مذكور در ماده (3) اين آئين نامه تعيين و اعلام خواهد شد.
ماده7 : سازمان موظف است طبق برنامه پيش بيني شده از فاضلاب و مواد زائد جامد منابع‌آلوده كننده نمونه برداري و نوع و ميزان آلودگي هر يك از اين منابع را مشخص نمايد . در صورتي كه شدت آلودگي هر يك از منابع آلوده كننده بيش از استانداردهاي موضوع بند (5) اين آئين نامه باشد سازمان مراتب را كتباً به مسؤول مربوط اخطار خواهد نمود كه در رفع آلودگي اقدام نمايد. در اين اخطاريه نوع آلودگي و ميزان آن و همچنين مهلت رفع آلودگي كه متناسب با امكانات تعيين مي گردد صريحاً قيد خواهد شد.
تبصره - در مورد شهركها و مجتمع هاي صنعتي كه داراي سيستم فاضلاب عمومي هستند از فاضلاب عمومي شهركها و مجتمعهاي صنعتي و غير صنعتي نمونه برداري شده و اقدامات لازم براي رفع آلودگي با مسئوليت شركت و مجتمع به عمل خواهد آمد. در مواردي كه واحدهاي مستقر در اين شهركها و مجتمعها فاضلاب صنعتي حاوي مواد مسموم فلزات سنگين داشته باشند و از طريق سيستم فاضلاب عمومي قابل كنترل نباشد بنا به تشخيص سازمان حفاظت محيط زيست واحد مزبور موظف به ايجاد تصفيه خواهد بود.
ماده8 : مسئولين مكلفند ظرف مهلت مذكور در اخطاريه نسبت به رفع آلودگي در حد استاندارد اقدام كنند در غير اين صورت بر اساس ماده (11) قانون حفاظت و بهسازي محيط زيست از فعاليت يا بهره برداري منبع مربوط تا رفع آلودگي جلوگيري خواهد شد.
ماده9 : در صورتي كه مسئوول منبع آلوده كننده با دلايل و مدارك قابل قبول سازمان اثبات نمايد كه ظرف مهلت مقرر در اخطاريه رفع آلودگي عملي نمي باشد سازمان مي تواند مهلت اضافي مناسب براي اين گونه منابع قائل شود مشروط بر اينكه ادامه فعاليت اين منابع خطرات جدي براي سلامت انسان و ساير موجودات زنده در بر نداشته باشد .
ماده10 : سازمان در اجراي وظايف قانوني خود مجاز است هر يك از منابع آلوده كننده را توسط مامورين خود مورد بازرسي قرار دهد ، در صورتي كه بازرسي هر يك از منابع به موجب قوانين ديگر مستلزم كسب اجازه از دادستان باشد نسبت به اخذ نمايندگي دادستان اقدام خواهد شد.
تبصره - مسئولين مكلفند در اجراي مفاد اين آئين نامه همكاري لازم را با مامورين سازمان به عمل آورند.
ماده11 : وزارتخانه هاي صنايع ، كشور ،كشاورزي و جهاد سازندگي هنگام صدور مجوز احداث و توسعه واحد ها و مجتمع هاي صنعتي - معدني - كشاورزي - دامداري - مرغداري و كشتارگاه يا ساير مراجع صدور مجوز واحد ها و مجتمع هاي فوق الذكر موظفند استانداردها و مقررات لازم الرعايه موضوع ماده (5) اين آئين نامه را به متقاضيان ابلاغ نمايند.
صدور پروانه بهره برداري از واحد هاي مذكور موكول به رعايت استانداردها و مقررات فوق الذكر است.
ماده12 : مراجع مربوط، رو نوشت پروانه تاسيس و بهره برداري صادر شده براي واحدهاي مذكور در ماده (11) را به سازمان ارسال خواهند داشت .
ماده13 : وزارتخانه هاي مسكن و شهر سازي ، كشور و شهرداريها و سازمانها و واحدهاي تابع آنها حسب مورد هنگام تهيه طرح هاي جامع و هادي شهر ها ، شركها و مجتمع هاي مسكوني و بهداشتي و شهرداريها موقع صدور پروانه در شهر ها، استاندارد و مقررات موضوع ماده (5) اين آئين نامه را بايد به اطلاع طراحان و مجريان مربوط برسانند.
ماده14 : تخليه و پخش فاضلاب يا هر نوع ماده آلوده كننده از منابع متفرقه به آبهاي پذيرنده به ميزان بيش از حد استاندارد ممنوع است . انواع و طبقه بندي منابع آلوده كننده و متفرقه توسط سازمان و با همكاري وزاتخانه ها و موسسات ذيربط تعيين خواهد شد.
ماده15 : در مواردي كه سازمان بنا بر دلايل كافي تشخيص دهد كاهش يا از بين بردن آلودگي ناشي از منابع آلوده كننده موجود از طريق ديگر بجز انتقال آنها به نقاط مناسب امكان پذير نمي باشد ، طرحي در اين مورد با همكاري وزارتخانه هاي كشاورزي ، جهاد سازندگي ، صنايع ،مسكن و شهرسازي ، نيرو و كار و امور اجتماعي تهيه و پس از تصويب هيات وزيران به مورد اجراء خواهد گذاشت .
ماده16 : سازمان مجاز است در مواقعي كه ضرورت ايجاب نمايد استفاده از وسايل و روشهاي مناسب را براي منابع متفرقه بر قرار نمايد.
ماده17 : رقيق كردن در مرحله تخليه به عنوان تصفيه ممنوع است مگر در موارد خاصي كه به تشخيص سازمان خطرات آلودگي محيط زيست را در بر نداشته باشد.
ماده18 : مسئولين مكلفند تدابيري اتخاذ نمايند تا در مواقع اضطراري كه تصفيه فاضلابها به هر علتي متوقف مي شود از تخليه مستقيم فاضلاب به آبهاي پذيرنده خودداري نمايند.
ماده19 : در مواردي كه به استثناء ماده (11) قانون حفاظت و بهسازي محيط زيست و تبصره آن دستور ممانعت از كار و فعاليت كارخانه يا كارگاهي صادر مي شود ، مراتب به دادستان حوزه قضائي مربوط براي صدور دستورهاي لازم اعلام مي شود.
ماده20 : سازمان به منظور پيشگيري از آلودگي آب و تشويق كليه مسئولين منابع آلوده كننده به رفع آلودگي و ايجاد انگيزه براي يافتن وسائل و روشهاي مناسب و تحقيق در اين زمينه تدابير لازم را اتخاذ و به مورد اجرا خواهد گذاشت.
ماده21 : تشريفات ابلاغ اخطاريه توسط سازمان به مسئولين منابع آلوده كننده تابع قانون آئين دادرسي مدني مي باشد.
ماده22 : چنانچه تخلف از مقررات اين آئين نامه موجب ورود هرگونه خسارت به محيط زيست آبزيان و منابع طبيعي مي شود ، دادگاه حسب در خواست سازمان ، مسئولين را به پرداخت و جبران خسارت وارد شده محكوم خواهد كرد.
آئين نامه جلوگيري از آلودگي آب (موضوع تصويب نامه شماره 90302 مورخ 1364/9/28 ) لغو مي شود.